Fabrikalar kapıya kilit vurabilir

İhracat alanında 2 yıl önce 1.3 milyar dolar ile zirveye ulaşan Türk ayakkabı sektörü, döviz kurlarındaki dalgalanma ve artan maliyetler nedeniyle hızlı bir düşüş sürecine girmiştir. Bu dönemde, ithalat tarihi zirveye ulaşma yolunda ilerliyor. İhracatta fiyatların yüzde 40 oranında artması, sektörün pazar kaybı yaşamasına neden olurken, iç piyasada ise Vietnam, İspanya, İtalya ve Portekiz gibi ülkeler Türkiye’ye rakip olmaya başladı.

Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, 2024 yılında Türkiye’de üretilen ayakkabıların daha da pahalı hale geleceğini ve bu durumun sonucunda ithalat miktarının yaklaşık 70 milyon çifte ulaşacağını belirtti. İçten, “Yıl sonu itibarıyla ithalatın 70 milyon çifti geçeceğini öngörüyoruz çünkü ilk 9 aylık rakamlar 55-60 milyon çift seviyesindeydi. İki yıl öncesine kadar 25-30 milyon seviyesindeydik. Daha önce 70 milyonluk rakamlara hiç ulaşmamıştık. En fazla 50-55 milyonları görmüştük. Değer olarak 1.5 milyar doların üzerinde bir rakama doğru gidiyor” dedi.

İstihdamda Düşüş ve Gelecek Endişesi

Son iki yılda azalan siparişlerle birlikte istihdamda kayıplar yaşandığını ifade eden İçten, 2025 yılı asgari ücret kararının hem istihdam hem de üretim açısından kritik bir öneme sahip olduğunu vurguladı. İçten, “Son bir yılda 350 bin kişilik istihdamın 70 binini kaybettik. Şu anda 280 bine düştük. Eğer asgari ücrette bir sübvansiyon olmazsa 2024’te 200 binin altına bile inebiliriz. Üretimi destekleyecek paketler devreye girmezse aralık ayı içinde işçi çıkışlarında da yoğunlaşma göreceğiz. Bu şekilde devam ederse kapanan çok firma olacaktır. İstihdamı kaybettiğimiz gibi fabrikaları da kaybediyoruz” şeklinde konuştu.

Yatırım ve Zorluklar

Sektörün yılın son çeyreğinde son bir umut olarak işine sermaye yaratmaya çalıştığını belirten İçten, “Son atımlık bir kurşunla evini, arabasını, yazlığını satıp işlerine yatıran pek çok sanayici var. Kurun olması gereken değerlere çıkarılmayacağını düşünürsek, zorlanan ayakkabı sektörünün içinden çıkılamaz hale geleceğini öngörüyoruz” dedi. Önceki yıllarda 10 dolara üretilebilen bir ayakkabının, günümüzde fiyatının 14 dolara kadar çıktığını vurgulayan İçten, Çin’in sektördeki etkisinin arttığını, ithalatta ise İtalya’nın ve markalı ayakkabıların ön plana çıktığını ifade etti.

E-ihracatın Rolü

Sektördeki bu karamsar tabloyu bir nebze olsun iyileştiren e-ihracat oldu. İçten, “Bu yılı 1 milyar dolara yakın bir ihracat ile kapatmayı hedefliyoruz. İhracat tarafında 2023-2024 döneminde beklenmedik bir şekilde e-ihracat devreye girdi. Orada 250-300 milyon dolar seviyesine ulaştık. O ihracat rakamı olmasaydı, bizim ihracat kaybımız çok daha fazla olacaktı” diye ekledi.