TÜİK’in 2024 yılı verilerine göre hazırladığı ‘İstatistiklerle Çocuk’ raporu, Türkiye’nin toplam nüfusunun 85 milyon 664 bin 944 kişi olduğunu ve bunun yaklaşık %25,5’ini çocukların oluşturduğunu ortaya koymaktadır. Çocuk nüfusunun cinsiyet dağılımında, erkek çocuklar %51,3 oranında, kız çocuklar ise %48,7 oranıyla temsil edilmektedir.
Birleşmiş Milletler’in tanımına göre 0-17 yaş arası çocuklar, 1970 yılında toplam nüfusun %48,5’ini teşkil ederken, bu oran 1990 yılında %41,8’e gerilemiş ve 2024 itibarıyla %25,5’e düşmüştür. Nüfus projeksiyonlarına göre, mevcut demografik trendler devam ederse, 2030 yılında çocuk nüfus oranının %22,1, 2040’ta %17,9 ve 2100 yılına gelindiğinde ise %14,5 seviyelerine gerilemesi öngörülmektedir.
Avrupa Birliği ülkelerinde ise çocuk nüfus oranı ortalaması %17,8 olarak belirlenmiştir. En yüksek oranlara sahip olan ülkeler sırasıyla, %23 ile İrlanda, %20,8 ile Fransa ve %20,6 ile İsveç’tir. En düşük oranlar ise Malta (%14,7), İtalya (%15,1) ve Portekiz (%15,7) ülkelerinde gözlemlenmiştir. Türkiye’nin %25,5 ile bu oranların üzerinde olması, ülkemizde çocuk nüfusun devam eden yüksek oranını göstermektedir.
İller bazında incelendiğinde, 2024 yılında en yüksek çocuk nüfus oranı %43,8 ile Şanlıurfa ilinde bulunurken, en düşük oran ise %16,4 ile Tunceli’dedir. Ayrıca, toplam hanehalklarının %42,8’inde en az bir çocuk yaşamaktadır. En yüksek oran Şanlıurfa’da (%68,5), en düşük ise Tunceli’de (%28,2) kaydedilmiştir.
2019 ve 2024 verileri karşılaştırıldığında, çocuk nüfusun %27,7’si 0-4 yaş, %28,2’si 5-9 yaş, %28’si 10-14 yaş ve %16’sı 15-17 yaş grubundadır. 2024 yılında ise, en yüksek oran %29,6 ile 10-14 yaş grubunda olup, bu yaş grubundaki çocuklar toplam çocuk nüfusunun önemli bir kısmını oluşturmaktadır.
2024 yılı verilerine göre, 15 yaş altı çocukların %94,5’i genel sağlık durumunu ‘çok iyi’ veya ‘iyi’ olarak değerlendirmiştir. Ayrıca, çocukların %88,6’sı yeni giysilere sahip olup, maddi yetersizlik nedeniyle yeni giysi alamayan çocuk oranı %9,2’dir. Günlük taze meyve ve sebze tüketimi ise %86,7 seviyesinde seyretmektedir.
Okul öncesi eğitimde 5 yaş net okullaşma oranı %84,3 olup, cinsiyete göre dağılımda, erkek çocuklar %84,5, kız çocuklar ise %84 oranındadır. İlkokula tam devam oranı %98,7, ortaokulda %96,5 ve ortaöğretimde ise %81,2’dir. Çocukların %24,9’u iş gücüne katılmakta ve özellikle erkek çocuklarda bu oran %35,6 seviyesindedir.
2023 yılında, 1-17 yaş grubunda en çok ölüme neden olan faktörler dışsal yaralanma ve zehirlenmedir. Bebek ölüm hızı ise, 2009’daki binde 13,9’dan, 2023’te binde 10’a gerilemiştir. Beş yaş altı ölüm hızı da aynı dönemde binde 17,7’den binde 14,5’e düşmüştür.
Babası vefat etmiş çocukların sayısı 258 bin 515’e ulaşmış olup, annesi vefat etmiş çocuklar ise 81 bin 373’tür. Evlat edinen çocuk sayısı ise 589 olarak kaydedilmiştir. Çocukların velayet oranında ise %74,4’ü annenin, %25,6’sı ise babanın sorumluluğundadır.
Türkiye’de çocuk nüfusunun yüksek oranlarda bulunması, çeşitli alanlarda politikaların ve hizmetlerin geliştirilmesini zorunlu kılmaktadır. Bu veriler, hem sağlık hem de eğitim politikalarının şekillendirilmesinde önemli bir rehberlik sağlamaktadır. Çocukların yaşam kalitesini artırmak ve sürdürülebilir demografik gelişimi sağlamak adına, ilgili kurumların bu veriler ışığında çalışmalarını sürdürmesi büyük önem taşımaktadır.
