Yabancıyı kaçırdılar

Türkiye’ye doğrudan yabancı yatırımlar 2024’ün son çeyreğinde önemli bir daralma yaşadı. Kurulan yabancı sermayeli şirket sayısı %30’un üzerinde azalırken, yatırım girişleri ciddi şekilde geriledi.

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın (TEPAV) yayımladığı 2024 yılı 4. çeyrek Doğrudan Yatırımlar Bülteni’ne göre, ülkeye yönelik doğrudan yabancı yatırım ilgisi belirgin biçimde azaldı. Son çeyrekte kurulan yabancı ortaklı şirket sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre %30,8 oranında düşüş gösterdi.

Yatırım miktarı tarafında da tablo benzer: 2024’ün son çeyreğinde Türkiye’ye giren doğrudan yabancı yatırım toplamı 1,3 milyar dolarda kaldı. Bu, yıllık bazda %35,6’lık bir düşüş anlamına geliyor. Üstelik bu rakamdan gayrimenkul alımları hariç tutulduğunda, net yatırım girişi sadece 688 milyon dolar oldu.

DEĞİŞEN YATIRIM TERCİHLERİ

Yabancı yatırımcıların en çok ilgi gösterdiği alanlar şirket türlerine göre farklılık gösterdi. Anonim şirketlerde en çok yatırım bilgisayar programlama alanına yapılırken, limited şirketlerde toptan ticaret öne çıktı. Ancak her iki modelde de yatırımcı ilgisinde düşüş görüldü.

KONUT SATIŞLARI GERİLEDİ

Yabancı uyruklulara konut satışları da düşüş trendini sürdürdü. 2023’ün aynı dönemine göre %3,3 gerileyen satışlar 6.583 adede düştü. En çok konut alanlar Rus, İranlı ve Ukraynalı vatandaşlar olurken, satışların büyük bölümü İstanbul ve Antalya’da gerçekleşti.

Yatırım dağılımında imalat sektörü %34,5 ile ilk sırada yer aldı. Ancak bu oran geçen yılın altında kaldı. Toptan ve perakende ticaretin sektörel payı ise yükselerek %25,3’e ulaştı.

AVRUPA AĞIRLIĞI SÜRÜYOR

Ülke bazında yatırım liderliği yine Almanya ve Hollanda’nın oldu; toplam yatırımların %43,9’u bu iki ülkeden geldi. ABD, İrlanda ve İsviçre de Türkiye’deki yatırımlarını artıran ülkeler arasında yer aldı. Yine de genel olarak tüm ülkelerden gelen şirket sayısında düşüş yaşandı.

TÜRK YATIRIMCILARIN ROTASI

Yurt dışına yapılan yatırımlarda ise artış göze çarpıyor. Özellikle gayrimenkul sektörü öne çıkarken, Cezayir’e yapılan yatırımlar sıfırdan 150 milyon dolara yükseldi. Türkiye’den yurt dışına yapılan gayrimenkul alımları da 2024’te 2 milyar doları aştı; bu rakam, önceki yılların katbekat üzerinde.

Genel Yatırım Tablosundaki Sert Gerileme
Kurulan yabancı ortaklı şirket sayısında %30,8, Net doğrudan yatırım girişinde %35,6 düşüş yaşandı.
Bu gerileme, tek bir nedene değil, çoklu ekonomik ve siyasi faktörlerin birleşimine işaret ediyor.

TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ BELİRSİZLİKLER

2024’te Türkiye ekonomisi; yüksek enflasyon, kur oynaklığı ve faiz politikaları arasında dalgalandı.

Bu durum, yatırımcı güvenini sarstı. Özellikle uzun vadeli doğrudan yatırımlar için öngörülebilirlik esastır.

Merkez Bankası politikalarının sık değişmesi, yatırım ortamının istikrarını zedeledi.

2024’te dünya genelinde jeopolitik riskler (Rusya-Ukrayna savaşı, Gazze krizi) arttı. Bu ortamda yatırımcılar, daha stabil pazarlara yönelmeye başladı.

Türkiye, bu dönemde jeopolitik risklerle iç içe görüldü, bu da sermaye akışını yavaşlattı.
Gayrimenkul dışı yatırım sadece 688 milyon dolar oldu. Bu, yatırımın önemli bir kısmının “pasif varlık” alımı yani konutla sınırlı kaldığını gösteriyor.

Türkiye’de üretim, ihracat veya teknoloji odaklı yabancı yatırım hala düşük seviyede.

İmalat yatırımları halen ön planda (%34,5), ancak bu oran düşüş eğiliminde. Toptan/perakende ticaretin artması, hızlı kazanç ve düşük risk arayışına işaret ediyor. Yani yatırımcılar “üretmekten” çok “ticareti yönlendirmeye” çalışıyor.